Χίλων ο Λακεδαιμόνιος

Ο Χίλων (ή Χείλων) ο Λακεδαιμόνιος (600 - 520 π.Χ.), ήταν πολιτικός, νομοθέτης, φιλόσοφος και ελεγειακός ποιητής, που αναφέρεται ως ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας.

---

• Αδίκα φεύγε
  • Να αποφεύγεις την αδικία

• Ἀδικούμενος διαλλάσσου· ὑβριζόμενος τιμωροῦ
  • Όταν αδικείσαι, να είσαι διαλλακτικός, όταν υβρίζεσαι, να τιμωρείς
  • Όταν αδικείσαι, να δείχνεις διαλλακτική διάθεση· όταν σου συμπεριφέρονται υβριστικά, να ζητάς εκδίκηση

• Αδωροδόκητος δοκίμαζε
  • Να είσαι αδιάφθορος στους ελέγχους σου

• Αισχρά φεύγε
  • Να αποφεύγεις την ανηθικότητα

• Αλήθειαν κρήσαι
  • Κάμε κτήμα σου την αλήθεια

• Αρετής οικείον
  • Να είσαι ενάρετος

• Άρρητα μη λέγε
  • Να μη λες αυτά που δεν (πρέπει να) λέγονται

• Άρχουσιν πείθου
  • Έχε εμπιστοσύνη στους κυβερνώντες

• Ατυχούντα μη επιγελάν (ή/και) Τω δυστυχούντι μη επιγέλα
  • Να μην επιχαίρεις για τη δυστυχία του άλλου (ή) Να μη περιγελάς άνθρωπο που τον βρήκε δυστυχία

• Γάμους εὐτελεῖς ποιοῦ
  • Κάνε γάμο ταπεινό.
  • Ο γάμος σου να είναι λιτός.

• Γήρας τιμάν
  • Να τιμάς τα γηρατειά

• Γίγνωσκε καιρόν
  • Να γνωρίζεις τον καιρό

• Γλώτταν μη προτρεχέτω του νου (ή: “της διανοίας”)
  • Να μην προτρέχει η γλώσσα της σκέψης.

• Γλώττης κράτει (ή: “κρατείν”) και μάλιστα εν συμποσίω.
  • Να συγκρατείς την γλώσσα σου, προ παντός δε όταν βρίσκεσαι σε διασκέδαση

• Γνῶθι σαυτόν
  • Γνώρισε τον εαυτό σου
  • Κοίταξε να γνωρίσεις τον εαυτό σου.

[Αποδίδεται και στον Θαλή τον Μιλήσιο]

• Γονέας τιμάν
  • Να τιμάς τους γονείς

• Δίκαζε πράως
  • Να δικάζεις με ηρεμία

• Δικαίως κτῶ.

• Εγγύα παρά δ` άττα
  • Η εγγύηση φέρνει στην καταστροφή (ή) Η εγγύηση που δίνεις είναι κοντά στη συμφορά

[Αποδίδεται και στον Πιττακό τον Μυτιληναίο]

• Εγγύην φεύγε
  • Να αποφεύγεις τα ενέχυρα

• Εγκράτειαν άσκει
  • Να είσαι εγκρατής. Να ασκείσαι στην εγκράτεια

• Εν λιθίναις ακόναις ο χρυσός εξετάζεται διδούς βάσανον φανεράν. Εν δε χρυσώ ανδρών αγαθών τε κακών τε νους έδωκ’ έλεγχον.
  • Ο χρυσός ελέγχεται πάνω σε πέτρινα ακόνια, δίδοντας έτσι απόδειξη της γνησιότητάς του. Πάνω όμως στον χρυσό, η λογική ελέγχει τον χαρακτήρα των καλών και των κακών ανθρώπων.

• Ἐν ὁδῷ μὴ σπεῦδε προάγειν, μηδὲ τὴν χεῖρα κινεῖν· μανικὸν γάρ.
  • Στον δρόμο μη σπεύδεις να προσπεράσεις άλλους ούτε να χειρονομείς: αυτό το κάνουν οι τρελοί.
  • Να μη τρέχεις να βγεις στο δρόμο (παραμελώντας άλλες αναγκαίες και ωφέλιμες ενασχολήσεις)

• Ένδον σκάπτε
  • Να καλλιεργείς τον εαυτό σου

• Επί σοφίαν μη επαίρου
  • Μην περηφανεύεσαι για τη σοφία σου

• Ἐπὶ τὰ δεῖπνα τῶν φίλων βραδέως πορεύου, ἐπὶ δὲ τὰς ἀτυχίας ταχέως.
  • Στα συμπόσια των φίλων σου να πηγαίνεις αργά, στις δυστυχίες τους γρήγορα
  • Στα δείπνα των φίλων σου να πηγαίνεις σιγά σιγά, στις ατυχίες τους γρήγορα.

• Έπου Θεόν
  • Ακολούθησε τον Θεό

• Ερημία χρω
  • Να ωφελείσαι από την απομόνωση

• Έσο φιλαλήθης
  • Να αγαπάς την αλήθεια

• Εύφημος γίνου
  • Να αποκτήσεις καλή φήμη

• Εχθρούς αμύνου
  • Να τιμωρείς τους εχθρούς

• Ζευς ταπεινοί τα υψηλά και τα ταπεινά υψοί
  • Ο Δίας ταπεινώνει αυτούς που υπερηφανεύονται και τους ταπεινούς τους εξυψώνει

• Ζημίαν αἱροῦ μᾶλλον ἢ κέρδος αἰσχρόν· τὸ μὲν γὰρ ἅπαξ λυπήσει, τὸ δὲ ἀεί
  • Να προτιμάς την ζημιά, από το ανέντιμο κέρδος. Γιατί η μεν ζημιά θα σε λυπήσει μία φορά, ενώ δεύτερο θα σε λυπεί συνεχώς.
  • Να προτιμάς τη ζημιά παρά το αισχρό κέρδος: το ένα θα σε στενοχωρήσει μόνο μια φορά, ενώ το άλλο θα σε στενοχωρεί πάντοτε.

• Ἡ γλῶσσά σου μὴ προτρεχέτω τοῦ νοῦ.
  • Η γλώσσα σου να μην προτρέχει της διανοίας σου.

• Ηδονήν φεύγε
  • Να αποφεύγεις την ηδονή

• Ἤθη δοκίμαζε.
  • Να εξετάζεις τον χαρακτήρα

• Ηρεμία χρήσθαι
  • Να ζεις με ηρεμία

• Θεράπευε φρόνησιν
  • Να επιδιώκεις τη φρόνηση

• Θυμού κρατείν (ή) Θυμοῦ κράτει
  • Να συγκρατείς τον θυμό σου

• Ισχυρόν όντα πράον είναι, όπως οι πλησίον αιδώνται μάλλον ή φοβώνται
  • Όταν είναι κανείς ισχυρός, πρέπει να είναι πράος, ώστε οι γύρω του μάλλον να τον σέβονται, παρά να τον φοβούνται

• Κάλλιστον είναι βασιλέα τον μη μόνον του φοβερόν είναι φροντίζοντα.
  • Πάρα πολύ καλός είναι ο βασιλιάς εκείνος, ο οποίος φροντίζει να μην προξενεί μόνο φόβο.

• Κόλακας μίσει
  • Να μισείς (να αποφεύγεις) τους κόλακες

• Λέγοντα μη κινείν την χείραν, μανικόν γαρ
  • Όταν μιλάς να μην χειρονομείς, γιατί αυτό είναι δείγμα τρέλας

• Μαντικήν μη εχθαίρειν
  • Να μη μισείς την μαντική τέχνη, να την παραδέχεσαι

• Μὴ ἀπείλει τοῖς ἐλευθέροις· οὐ γὰρ δίκαιον.
  • Μη μιλάς απειλητικά στους ελεύθερους ανθρώπους, γιατί δεν είναι δίκαιο.

• Μη απειλείν μηδενί
  • Μην απειλείς κανέναν

• Μὴ ἐπιθύμει ἀδύνατα
  • Να μην επιθυμείς τα αδύνατα
  • Να μην επιθυμείς πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν

• Μὴ ᾖς ἐπαχθής.
  • Να μη γίνεσαι φορτικός

• Μὴ κακολόγει τοὺς πλησίον· εἰ δὲ μή, ἀκούσῃ ἐφ᾽ οἷς λυπηθήσῃ.
  • Μην κακολογείς τους πλησίον σου· αλλιώς θ᾽ ακούσεις πράγματα που θα σε στενοχωρήσουν.

• Μη σπεύδε λαλών
  • Μη βιάζεσαι όταν μιλάς

• Μὴ φθόνει θνητά.

• Μηδέν άγαν
  • Τίποτα καθ’ υπερβολή (να μην κάνεις ή να μη λες)

[Αποδίδεται και στον Σόλωνα τον Αθηναίο]

• Μίσει διαβολάς.

• Νόμοις πείθου
  • Να είσαι νομοταγής, να υποτάσσεσαι στους νόμους
  • Να υπακούς στους νόμους.

• Όνειδος έχθαιρε
  • Να μισείς τη ντροπή

• Οργής κρατείν
  • Να συγκρατείς την οργή σου

• Πίνων, μὴ πολλὰ λάλει· ἁμαρτήσῃ γάρ.
  • Όταν πίνεις, μη λες πολλά· θα κάνεις λάθη.
  • Όταν πίνεις να μην λες πολλά, διότι θα κάνεις σφάλματα

• Πιστόν ουδέν
  • Τίποτα δεν μένει πιστό, αμετάβλητο

• Πλήθει ἄρεσκε.
  • Να επιδιώκεις τη δημοτικότητα

• Πόνει μετά δικαίου
  • Να συμπονείς εκείνον που έχει δίκαιο

• Πράος ίσθι
  • Να είσαι ήρεμος

• Πράττε συντόμως
  • Να ενεργείς με ταχύτητα

• Πρεσβύτερον σέβου (και) Πρεσβύτερον αιδού
  • Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους
  • Να σέβεσαι τους γεροντότερους.

• Πρόσεχε σαυτώ
  • Να προσέχεις τα γύρω από σένα

• Σοφόν το σαφές
  • Σοφό είναι ό,τι είναι σαφές

• Σοφίᾳ χρῶ.

• Σπεύδε βραδέως
  • Συντόμευε ότι κάνεις, αλλά χωρίς να βιάζεσαι

• Ταχύτερον επί τας ατυχίας των φίλων ή επί τας ευτυχίας πορεύου
  • Να τρέχεις κοντά στους φίλους σου ταχύτερα όταν αυτοί δυστυχούν, παρά όταν ευτυχούν

• Την μάλιστα νόμων, ήκιστα δε ρητόρων ακούουσαν πολιτείαν αρίστην είναι
  • Άριστη είναι η πολιτεία που υπακούει πάρα πολύ στους νόμους και πολύ λίγο στους ρήτορες

• Τῆς ἰδίας οἰκίας προστάτει.
  • Να κυβερνάς και να προστατεύεις το σπιτικό σου.

• Τον άρχοντα χρήναι μηδέν φρονείν θνητόν αλλά πάντ’ αθάνατα.
  • Ο Άρχων πρέπει τίποτα να μην σκέπτεται σαν θνητός, αλλά σάν αθάνατος.

• Τον τεθνηκότα μη κακολογείν
  • Μην κακολογείς αυτόν που έχει πεθάνει

• Τὸν τὰ ἀλλότρια περιεργαζόμενον μίσει.
  • Τον άνθρωπο που ανακατεύεται στις ξένες υποθέσεις να τον μισείς.

• Τὸν τετελευτηκότα μακάριζε
  • Να μακαρίζεις και να θεωρείς ευτυχή αυτόν που έχει πεθάνει
  • Αυτόν που πέθανε μακάριζέ τον.

• Τραχέσιν ἥσυχον σεαυτὸν πάρεχε, ὅπως σε αἰσχύνωνται μᾶλλον ἢ φοβῶνται.
  • Απέναντι στους σκαιούς ανθρώπους να μένεις ήρεμος, για να σε ντρέπονται μάλλον παρά να σε φοβούνται.

• Τύχη μη πίστευε
  • Να μην εμπιστεύεσαι την τύχη

Τῷ δυστυχοῦντι μὴ ἐπιγέλα.

Μη γελάς με άνθρωπο που τον βρήκε δυστυχία.

• Υιοίς μη καταθάρρει
  • Μη δίνεις ασυδοσία στα παιδιά σου

• Ὑφορῶ μηδέν.
  • Κανέναν να μην υποβλέπεις

• Φίλοις ευνόει
  • Να περιποιείσαι τους φίλους σου

• Φίλους τίμα
  • Να τιμάς τους φίλους σου

• Φύλαττε εαυτόν
  • Να προφυλάσσεις τον εαυτό σου

• Χαλεπόν το τα απόρρητα σιωπήσαι και σχολήν [ή: “χολήν”] εύ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν”
  • Είναι δύσκολο να κρατάς τα μυστικά που δεν πρέπει να ειπωθούν, να χρησιμοποιείς σωστά τον ελεύθερο χρόνο σου [ή: να συγκρατείς τα νεύρα σου] και να μπορείς να υπομένεις την αδικία που σου γίνεται

• Χαλεπώτατον το γνώσκειν εαυτόν. Πολλά γαρ υπό φιλαυτίας έκαστον εαυτώ προστιθέναι.
  • Δυσκολότατο είναι να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του. Διότι κάθε ένας, λόγω του εγωισμού του, προσθέτει πολλά καλά στο άτομό του (που δεν τα έχει)

• Χρόνου φείδου.
  • Να κάνεις οικονομία στον χρόνο σου (ή) Να ξοδεύεις με σύνεση τον χρόνο σου

• Ψεύδος αισχύνου
  • Να μη λες ψέματα

Μερικά ακόμα ρητά του Χίλωνα, μόνο σε μετάφραση

• Αγνότης σημαίνει εγκράτεια
• Δεν ωφελεί να τρέχει κανείς. Πρέπει απλώς να αναχωρεί εγκαίρως
• Η αρετή φέρνει φήμη στους ζωντανούς, δόξα στους νεκρούς και αθανασία στους ουράνιους
• Η ατυχία είναι η μόνη πλάστιγγα στην οποία ζυγίζονται οι φίλοι
• Μάθε να τακτοποιείς σωστά τις υποθέσεις του σπιτιού σου.
• Μην κακολογείς τους πλησίον σου γιατί διαφορετικά θα ακούσεις πράγματα που θα σε λυπήσουν.
• Να απεχθάνεσαι εκείνον που ασχολείται με ξένες δουλειές
• Να μη λες πάντα ό,τι σκέπτεσαι, να σκέπτεσαι, όμως, πάντα, ό,τι λες
• Τη φτώχεια να μη την φανερώσεις σε ανθρώπους που δεν μπορούν να σε κάνουν πλούσιο
  

Οι επτά σοφοί της Αρχαίας Ελλάδας

Θαλής ο Μιλήσιος | Πιττακός ο Μυτιληναίος | Βίας ο Πριηνεύς | Κλεόβουλος ο Ρόδιος | Σόλων ο Αθηναίος | Περίανδρος ο Κορίνθιος | Χίλων o Λακεδαιμόνιος Οι παρακάτω είχαν επίσης κατά καιρούς αναφερθεί ανάμεσα στους επτά σοφούς : Μύσωνας | Αριστόδημος ο Αιγιεύς | Επιμενίδης | Λεώφαντας | Πυθαγόρας | Ανάχαρσις | Επίχαρμος | Ακουσίλαος | Ορφέας | Πεισίστρατος | Φερεκύδης | Λίνος | Λάσος | Πάμφυλος | Αναξαγόρας